Word je dik van suiker?

De Suikerunie wil ons graag iets anders doen geloven, maar het wordt steeds duidelijker dat de grote hoeveelheden toegevoegde suiker die wij eten een bijdrage levert aan het ontstaan van overgewicht. Het Kenniscentrum Suiker en Voeding vertelt ons dat we van alle soorten eten dik kunnen worden en dat het gaat om de hoeveelheid. Eet je teveel dan moet je meer bewegen, het maakt volgens hen niet wat je eet.

Even voor de duidelijkheid: het Kenniscentrum Suiker en Voeding is in feite een PR-afdeling van de Suikerunie, dus verwacht geen objectieve informatie. Als ze stellen dat het niet uitmaakt wat je eet dan gaan ze voorbij aan het feit dat juist suiker zorgt voor insulineproductie en dat insuline het hormoon is dat voor vetopslag zorgt.  Elke jonge meid met aangeboren diabetes weet dit. Wil ze wat afvallen, dan spuit ze gewoon wat minder insuline. Een niet aan te bevelen strategie overigens, maar het toont wel aan wat insuline in het lichaam doet.

Dieren eten koolhydraatrijk voedsel om een vetlaag te kweken

In het dierenrijk is duidelijk te zien dat suiker leidt tot vetopslag. Daar maakt bijvoorbeeld een beer dankbaar gebruik van voordat de winterslaap begint: hij eet volop besjes waardoor hij een goede voorraad reserve-energie weet op te bouwen. Ook vogels eten veel bessen in het najaar, ze vormen onder hun veren een mooi laagje vet om de winterse kou te kunnen doorstaan.

Lang geleden, toen de mens nog een stuk dichter bij de natuur stond, aten wij fruit alleen in het seizoen en het is niet toevallig dat de oogst voor de meeste vruchten in het najaar valt: als oermens dienden we reserves op te bouwen voor aanvang van de winter, waarin het moeilijker was om voedsel te vinden.

Overgewicht in het dierenrijk komt nauwelijks voor: als een dier z’n instinct kan volgen weet het precies wat het moet eten om gezond te blijven. Kijk eens naar onze huisdieren: honden en katten met overgewicht zie je steeds meer, soms met diabetes type 2 tot gevolg. Heb jij ook een hond of kat die te dik dreigt te worden? Kijk eens op de verpakking van hun brokjes. 10 tegen 1 dat het hoofdbestanddeel gevormd wordt door granen. En vaak wordt er ook nog suiker aan toegevoegd. Is het gek dat zo’n beestje overgewicht krijgt, zeker naarmate de leeftijd vordert en het bewegen afneemt?

De suikerlobby gebruikt vaak het argument dat de suikerconsumptie wereldwijd de afgelopen 50 jaar op een min of meer constant niveau heeft gelegen, terwijl er sprake is van een obesitas-epidemie.  Dus suiker kan nooit de oorzaak zijn. Bij de Suikerunie geven ze wel toe dat er een verschuiving heeft plaatsgevonden van huishoudelijk naar industrieel gebruik, dus van zelf maken naar geproduceerd in een fabriek. En daar zit nu precies de verklaring: fabrikanten zijn sinds de jaren 70 steeds meer glucose-fructosestroop gaan gebruiken. Dit is goedkoper dan suiker en heeft een grotere zoetkracht. Een telefoontje naar het RIVM leert mij dat juist deze glucose-fructosestroop in de statistieken niet zijn meegeteld. Terwijl het gebruik hiervan de laatste decennia verdrievoudigd is.

Bewerkte producten bevatten vaak suiker: in de supermarkt is aan 56% van alle producten suiker toegevoegd. Vanwege de onterechte angst voor verzadigd vet, is men suiker gaan gebruiken als smaakversterker. Suiker zorgt tevens voor een langere houdbaarheid. Toen men glucose-fructosestroop ontdekte ging men dit steeds meer gebruiken in plaats van de gewone tafelsuiker. Het is goedkoper en zoeter.

Glucose-fructosesiroop

Glucose-fructosesiroop is in de jaren 70 in de VS ontwikkelt als gevolg van de hoge suikerprijs. Mais is een stuk goedkoper. Het zetmeel in mais wordt afgebroken tot glucose. Met behulp van speciale enzymen kan een gedeelte van de glucose omgevormd worden tot fructose, dat een veel zoetere smaak geeft. Het gebruik hiervan is de laatste decennia ook in Europa steeds meer toegenomen. Het staat op de etiketten als onder andere glucose-fructosestroop of -siroop, fructosestroop, maisstroop of ook wel de misleidende term vruchtensuiker. Fructose in natuurlijke vorm zit namelijk niet alleen in vruchten. Ook witte suiker (sacharose of sucrose) bestaat voor de helft uit fructose, de andere helft is glucose.

Bij koekjes verwacht je dat er een bepaalde vorm van suiker in zit, maar glucose-fructosesiroop wordt ook aan producten toegevoegd waar je het niet zou verwachten. Het zit bijvoorbeeld in pakjes soep en saus, ketchup, brood, crackers, pizza’s etc.

Glucose versus fructose

Glucose kan door elke cel in het lichaam gebruikt worden; de hersenen gebruiken er vrij veel van, voor de spieren is het makkelijk toegankelijk. Bepaalde cellen, zoals rode bloedlichaampjes en de hersencellen kunnen alleen maar glucose als brandstof gebruiken. Glucose kan in de vorm van glycogeen opgeslagen worden voor later gebruik. Is de voorraad glucose op dan maakt de lever het zelf aan door middel van een proces dat gluconeogenese heet. In tegenstelling tot glucose circuleert fructose niet vrij in de bloedbaan, het heeft dan ook geen invloed op de bloedsuikerspiegel. De lever is het enige orgaan dat fructose kan omzetten. Krijg je grote hoeveelheden fructose binnen dan kan dit leiden tot insulineresistentie en leververvetting. Zie mijn derde bronvermelding om hier meer over te lezen.

Bronnen

1. Kenniscentrum suiker en voeding onderdeel van de Suikerunie: Zembla, De Zoete Verleiding
2. Commerciële bijlage NRC 25-11-2017
3. Jason Fung over de giftigheid van fructose